Αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ στον Νίκο Καζαντζάκη

Στις 26 Οκτωβρίου 1957, ο Νίκος Καζαντζάκης, ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες λογοτέχνες, αφήνει την τελευταία του πνοή στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας. Τιμώντας τη μνήμη του μεγάλου λογοτέχνη (1883-1957), το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει στην ιστοσελίδα http://www.ert.gr/news/arxeio-afierwmata/ το ντοκιμαντέρ «Το χρονικό μιας δημιουργίας: Νίκος Καζαντζάκης – Μπόχουσλαβ Μαρτινού».

Τον Ιούνιο του 1961, στο πλαίσιο των εορτών στη Ζυρίχη, ανεβαίνει σε παγκόσμια πρώτη η όπερα του σημαντικού Τσέχου συνθέτη Μπόχουσλαβ Μαρτινού, «Το Ελληνικόν Πάθος».

Η όπερα βασίζεται στο μυθιστόρημα «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη και αποτελεί την κατακλείδα της επιθυμίας, αναζητήσεων και προσπαθειών που είχαν αρχίσει πριν από αρκετά χρόνια.

Τον Σεπτέμβριο του 1953 ο Μπόχουσλαβ Μαρτινού έπειτα από μια 12άχρονη παραμονή στις ΗΠΑ επιστρέφει στη Γαλλία. Αναζητώντας ένα κείμενο κατάλληλο να διασκευαστεί σε όπερα, και έχοντας εντυπωσιαστεί από το έργο του Καζαντζάκη, ο Τσέχος συνθέτης αλληλογραφεί μαζί του, ζητώντας του να τον συναντήσει. Από τη συνάντηση των δύο ανδρών στην οικία του Καζαντζάκη στην Αντίμπ στις αρχές Οκτωβρίου του 1954 γεννιέται μια βαθιά φιλία. Ο Μαρτινού το φθινόπωρο του 1954 ξεκινά το εγχείρημα της μεταφοράς του 450σέλιδου μυθιστορήματος σε μια τετράπρακτη όπερα.

Το ντοκιμαντέρ αποτυπώνει μέσα από την ανάγνωση της αλληλογραφίας Καζαντζάκη-Μαρτινού το χρονικό της δημιουργίας της όπερας αυτής. Οι επιστολές αποκαλύπτουν τη συνεργασία μεταξύ των δύο ανδρών, τις συζητήσεις και τους προβληματισμούς τους σε σχέση με τη μεταφορά του μυθιστορήματος και τη σύνθεση της όπερας, τη συγγραφή του λιμπρέτο,  καθώς και εν τέλει, τη βαθιά αμοιβαία εκτίμηση και τη φιλία που αναπτύχθηκε μεταξύ τους.

Κατά τη διάρκεια της εκπομπής μιλούν  για τον Καζαντζάκη και τον Μαρτινού οι ακαδημαϊκοί Γιάροσλαβ Μίχουλε και Ρουζένα Ντοστάλοβα, η σύζυγος του Καζαντζάκη, Ελένη Καζαντζάκη, καθώς και ο Ζυλ Ντασέν και η Μελίνα Μερκούρη, οι οποίοι αναφέρονται στην κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται».

Παράλληλα, παρεμβάλλονται αποσπάσματα από την ίδια την όπερα, καθώς και πλάνα από την κινηματογραφική ταινία του Ζυλ Ντασέν.

Σενάριο-σκηνοθεσία: Γιώργος Αγαθονικιάδης

Παραγωγή: 1997